Foto's

Vorige week was ik nog in Istanbul, nu ben ik alweer een week aan het werk. Maar gelukkig hebben we de foto's nog! ;-)

Links van de berichten heb ik er een aantal toegevoegd van onder andere Plitvice, Ohrid en Istanbul. En die rechts van deze tekst, dat ben ik dus op een minaret in Mostar.

Bestemming bereikt

Op dit moment ben ik alweer een paar dagen in Istanbul. De nachtbus van Skopje naar hier reed wel door Bulgarije, maar daar heb ik niet echt iets van gezien. Uiteindelijk ben ik een paar dagen in Macedonië gebleven en heb ik daar genoten van mijn verblijf in Ohrid, een prachtig oud stadje aan een meer. Ik wou dat ik daar wat langer had kunnen blijven, maar Istanbul riep (en daarna mijn werk thuis...).

Veel mensen vinden Istanbul de eerste dagen overweldigend, vertellen ze me. Ik niet, ik voelde me hier eigenlijk gelijk thuis. Ik verblijf drie minuten lopen van de belangrijkste winkel- en uitgaansstraat. Net ver genoeg om niet de hele nacht door last van herrie te hebben.

Elke dag steek ik de Galata-brug over (jeweetwel, die brug waar Geert Mak over heeft geschreven) om moskeeën en paleizen te bekijken, naar de markt te gaan enz. Ik ben mijn gebit aan het ruïneren met Turks fruit en baklava, heb een deel van mijn kleurtje laten wegscrubben in de hamam, drink Ayran (iets ziltige yoghurt) om mijn maag niet van streek te laten raken, drink raki met een Turk en een Duitser, ontbijt met onder andere olijven en heb zelfs een broodje vis uit de Bosporus gegeten. Nog even en ik wil nooit meer naar huis.

Ik houd erg van steden die zo levendig zijn als Istanbul, die zo bruisen van bedrijvigheid. Op elke hoek een straatverkoper. Mensen die thee drinken en triktrak spelen. Vrouwen met een hoofddoek, vrouwen in een zomerjurkje. Het meest negatieve hier dat ik kan bedenken is dat ik mijn schouders bedek omdat ik anders nog meer gedoe krijg met mannen. Ze zijn allemaal erg aardig, maar ik wil ook wel eens honderd meter ongestoord door kunnen lopen.

Misschien heb ik echter wel een enorm vertekend beeld van deze stad. Ik zit in een hippe buurt en ga naar de toeristische attracties. Hoe is het voor die andere twintig miljoen mensen die hier ergens in een buitenwijk wonen en waarvan een groot deel nooit in het centrum komt? Welk verhaal gaat er schuil achter die man die op de hoek van de straat flesjes water verkoopt? En is het waar dat er elk jaar meer vrouwen gesluierd over straat gaan, zoals andere reizigers me hier vertellen?

Tja, wat zie je nou eigenlijk als "domme toerist"?

Oeps, ik ben in Skopje...

Gisterochtend vroeg stapte ik in Belgrado op de trein naar Sofia, Bulgarije. Een ongeveer 9 uur durende treinreis. Terwijl ik een dutje deed en mijn boek uitlas, gleed het Servische platteland aan me voorbij. Hoe verder we van Belgrado verwijderd raakten, hoe armer de dorpjes en slechter onderhouden de stations. Ik zag steeds minder (oude) tractors en steeds meer mensen met de hand het land bewerken.

Het duurde naar mijn idee wel erg lang voordat we de Servisch-Bulgaarse grens passeerden en ik vroeg me af of ik op tijd in Sofia zou zijn voor het voetbal. Omdat de meeste passagiers geen spraken, vroeg ik aan een andere backpacker of hij wist hoe laat we in Sofia zouden moeten zijn: hij had geen idee, want hij ging zelfs naar Skopje, Macedonië. Staande in het gangpad constateerde ik dat het achterste deel van de trein was verdwenen. Nu begon ik me toch wat zorgen te maken. Toen de conducteur de kaartjes kwam controleren en zag dat ik Sofia als bestemming had ingevuld op mijn interrailkaart begon hij hevig te gebaren en Skopje (en andere niet verstaanbare dingen) te zeggen. Ik bleek niet de Servisch-Bulgaarse, maar de Servisch-Macedonische grens te zijn gepasseerd! Oeps! Kennelijk reed alleen het achterste deel van de trein naar Sofia...ik voelde me iets minder dom toen een andere toerist dezelfde fout bleek te hebben gemaakt.

Dus nu ben ik per ongeluk in Skopje en blij dat mijn Lonely Planet ook Macedonië beslaat. Skopje bestaat uit veel lelijke communistische betonnen (flat)gebouwen, maar het centrum stamt nog uit de Ottomaanse tijd en doet erg Turks aan. Ik heb een kerk bezocht die half onder de grond is gebouwd omdat hij niet hoger mocht zijn dan de moskeeën. Er is een markt met groente, fruit, noten, kruiden, baklava en een heel dood schaap dat aan een plafond hing. Ik zag Turkse barbiers, kleermakers, schoenpoetsers, juweliers, kebabzaken. Kortom een voorproefje op Istanbul.

Als (vrouwelijke) toerist alleen ben ik hier een bezienswaardigheid. Het fort hier bovenop de heuvel is zo'n beetje de grootste toeristische attractie en de enige toeristen die ik daar tegenkwam waren... twee Nederlanders. Overigens heb ik dankzij het leuke hostel waar ik verblijf het voetbal toch nog kunnen zien!

Sarajevo

Toen ik een jaar of 9 was zag ik op het Jeugdjournaal een reportage over kinderen in Sarajevo die op straat moesten rennen voor hun leven vanwege de sluipschutters. Ze konden niet naar school en moesten water halen uit een rivier. Ik vroeg me af hoe dat kon, zo dichtbij.

Eergisteren heb ik met mijn ogen de straten gezien waar dit gebeurde. Het Holiday Inn-hotel waar alle journalisten veilig zaten weggestopt is nog geen honderd meter bij de Sniper Alley vandaan. Al was eigenlijk de hele stad één grote gevarenzone. Sarajevo was tijdens de drie jaar durende belegering volledig afgesloten van de buitenwereld, op een 800 meter lange tunnel van 1,60 bij 1 meter na. De mensen bij wie deze tunnel in de achtertuin uitkwam hebben van hun huis een museum gemaakt waar je door de 25 meter die nog rest van de tunnel kan lopen. De regering is hier kennelijk nog steeds niet in staat om dit soort belangrijke plaatsen te beschermen om van te leren.

Wat me vooral opviel aan Sarajevo was niet zozeer dat veel gebouwen vol met kogelgaten zitten of in de steigers staan. Dat viel me eigenlijk nog wel mee. Het is juist opvallend hoe rustig en veilig alles is. Hoe mooi sommige stukken van de stad zijn opgeknapt. Hoe de minaretten van de moskeeën hier naast de kerktorens staan.

Hoe oostelijker ik kom, hoe meer Turkse invloeden ik zie. Vijfenzeventig procent van de inwoners van Sarajevo is moslim, al zijn ze niet allemaal even praktiserend. Het oudste gedeelte van de stad is het Turkse deel met kleine steegjes. Waar plekken zijn waar je shisha kan roken en Bosnische koffie kan drinken (lijkt op Turkse koffie). Het Oostenrijks-Hongaarse deel van de stad doet meer aan Budapest denken. Er is daarnaast ook een groot communistisch deel van de stad, maar dat is niet erg inspirerend.

Sarajevo is in alle opzichten een stad als andere Europese hoofdsteden met veel winkels, restaurants, cafés en nachtclubs. Slechts één ding ontbreekt door de overvloed aan cevapi en börek standjes: McDonalds. En daar mogen de inwoners van Sarajevo best trots op zijn.

Mostar 2: Bata's Crazy Tour

In Mostar verbleef ik bij Majdas, een hostel dat is opgezet door de Bosnische Bata nadat hij terugkeerde uit Zweden begin deze eeuw. Bata runt het hostel met zijn zus en zijn 71-jarige moeder die het niet na kan laten hun gasten te verwennen met heerlijke zelfgemaakte ontbijtjes. Bata is beroemd onder backpackers in de Balkan: hij wordt zelfs bij naam genoemd in de Lonely Planet. Dat is niet alleen omdat z'n hostel een fijne plek is om te zijn, maar vooral vanwege zijn tour.

Ik ben afgelopen week meegeweest op zijn 14 uur durende tour door de omgeving van Mostar. Als je tijdens de 14 uur in slaap weet te vallen, krijg je je geld terug, maar dat schijnt nog nooit te zijn gebeurd. Bata liet ons zien hoe Mostar verdeeld was tijdens de oorlog en hoeveel er sindsdien in de omgeving is gerenoveerd en gebouwd.

Hij nam ons mee om traditionele Bosnische gerechten te eten (beetje veel vlees voor een vegetariër, maar de spinazie börek is heerlijk) en Bosnische koffie te drinken. Hij nam ons mee naar prachtige watervallen waarin we lekker konden afkoelen.

Maar dat niet alleen. Ondertussen wist Bata ook nog aan de hand van plaatsjes waar we heengingen te vertellen over de historie en de huidige situatie in de streek. Het grotendeels Kroatische katholieke bedevaartsoord Medzurgoje is zeer goed georganiseerd en moet wel veel geld opbrengen. Gemiddeld zijn de Kroaten hier beter georganiseerd dan de moslims.

In Blagaj nam hij ons mee naar een 600 jaar oud Derwisj-huis bij een enorme grot en een waterbron. Ook als niet-moslims mochten we daar naar binnen. In Mostar mocht ik zelfs in mijn zomerjurkje een moskee betreden en de minaret beklimmen voor het uitzicht. De moslims hier zijn zeer open en eraan gewend dat ze naast de katholieke Kroaten wonen. Al vertelde Bata ook dat kinderen helaas tegenwoordig in gescheiden klassen naar school gaan: er bestaat een grote segregatie.

Bata toonde ons ook nog een bijzonder mooi ottomaans dorpje met fort. Ik heb me verbaasd over hoe weinig toeristen we overal tegenkwamen. Hercegovina heeft prachtige natuur, de cultuur is zeer interessant en zolang je niet van de gebaande paden afwijkt zijn landmijnen geen probleem. Ik kan het iedereen aanraden om een bezoek aan Mostar te brengen.

Mostar: sporen van de oorlog

Op dit moment ben ik in Sarajevo, maar de afgelopen dagen was ik in Mostar (in Hercegovina). Mostar is beroemd vanwege de 16de eeuwse "oude brug" die kapot is geschoten in 1993 door de Kroaten. Niet alleen die brug, maar ook alle andere bruggen in Mostar zijn tijdens de oorlog vernietigd.

Waar je ook loopt in Mostar, overal zie je sporen van de oorlog. De eigenaar van het hostel waar ik verbleef vertelde dat de frontlinie midden door Mostar liep. De ene kant was de Kroatische, de andere de Bosnische kant van de stad. De laatste werd doorkruist door de rivier.

Nog maar 5 of 6 procent van de ruïnes die er waren door de oorlog zijn er nog, maar dat zijn nog steeds behoorlijk wat gebouwen. Je ziet bordjes hangen waarop staat dat je die gebouwen absoluut niet mag betreden omdat dat gevaarlijk kan zijn. Gebouwen die nog wel helemaal overeind staan zitten vaak vol met kogelgaten.

Een van de gebouwen waarvan niet meer dan een betonconstructie over is, is een oude bank. Het is een hoge toren aan de Kroatische kant van de stad. Tijdens de oorlog zat deze vol met sluipschutters. Ik ben in die toren geweest: een hele nare plek. Je kon nog steeds zien waarvandaan de schutters moeten hebben zitten schieten en er lagen kogelhulsen.

Die bank dreigt helaas opgekocht te worden om hem plat te gooien en er een nieuw kantoorgebouw te bouwen. Terwijl het eigenlijk een goede plek zou zijn om een museum of gedenkplek te maken over wat hier begin jaren '90 is gebeurd. Door alle gevoeligheden in de stad tot op de dag van vandaag, zal dat echter niet gebeuren.

Wel is de oude brug inmiddels volledig gereconstrueerd, op dezelfde wijze als dat hij in de 16e eeuw is gebouwd. Een prachtig gezicht. Laten we hopen dat hij minstens net zo lang staat als de vorige.