Consequent zijn wordt zwaar overschat

Deze column is eerder verschenen in Overdwars nummer 2/2011

Van de week zat ik in een restaurant met welgeteld één vegetarische keuze op de kaart. Eigenlijk kan ik dat geen keuze noemen. Ik eet al jaren geen vlees, maar wel eens een stukje vis. Aangezien die ene optie er niet aantrekkelijk uitzag bedacht ik me dat ik dan maar de zalm zou nemen. Mijn tafelgenoten vonden dat niet consequent. Bovendien, hoe kan ik nou eieren eten en leren schoenen dragen als ik vind dat de bio-industrie verboden moet worden?

Een lastige vraag, met een simpel antwoord: het is beter inconsequent te zijn en soms dingen goed te doen, dan consequent alles fout doen. Maar het is niet simpel om de principieel juiste keuzes te maken in onze consumptiemaatschappij.

Lebmaagstremsel van kalfjes in kaas, varkenshaar in brood, luizeneitjes in M&M’s, gelatine in dropjes, het is niet makkelijk om te weten waar dierlijke producten in zitten. Vegetarisch eten wordt gezien als een dieetwens, terwijl het eigenlijk een bijzondere wens zou moeten zijn om vlees te willen eten. Biologische en fair trade producten zjin duurder dan “normale” (maar wat is eigenlijk normaal, dat we mensen en de aarde slecht behandelen?).

Het is goedkoper en sneller om naar Italië of Polen te vliegen dan om de internationale trein te nemen. Met de trein en de bus naar Lutjebroek gaan is vele malen onhandiger en duurt veel langer dan met de auto. Als je niet wil dat er negen liter water door de wc wordt gespoeld moet je een extra keer op de knop drukken. Je moet zelf groene stroom aanvragen. Sommige koekjes zitten in twee of zelfs drie lagen plastic verpakt.

De mainstream banken investeren graag in wapens, olie, kernenergie en andere branches die noch ecologisch noch sociaal genoemd kunnen worden. Mijn pensioen is verplicht bij een pensioenfonds met net zo’n slecht investeringsbeleid, maar ik kan mijn geld daar niet weghalen zolang ik bij de rijksoverheid werk. Allemaal dingen waarvan ik denk: onze consumptiemaatschappij is eigenlijk de omgekeerde wereld.

Omgekeerd zou zoveel makkelijker zijn en zoveel beter. Uit praktische overwegingen maakt bijna iedereen daarom vaak eigenlijk verkeerde keuzes. En als je het dan eenmaal fout doet, komt de gewenning. Je denkt al gauw dat dat ene stukje vlees ook niet meer uitmaakt, die ene vliegreis, dat ene stukje extra verpakking. Maar als we dat nou eens allemaal niet zouden denken? Gewoon alles wat praktisch haalbaar is, al is het nog zo klein, wel goed doen? Natuurlijk blijven er dan nog dingen over die we in principe anders zouden moeten en willen doen. Maar dat moeten we dan maar accepteren. Het is inconsequent, maar vele malen beter dan consequent zijn. Consequent zijn wordt zwaar overschat.